Abdest, “belli organlari usulüne uygun olarak su ile yikamak ve bazilarini da islak el ile mesh etmek” seklinde tarif edilir (Mergînânî, el-Hidâye, I, 93-94). Abdestle ilgili olarak Kur’an-i Kerim’de, “Ey iman edenler! Namaza kalktiginizda yüzlerinizi, dirseklere kadar kollarinizi yikayin, basinizi meshedin ve topuklara kadar ayaklarinizi yikayin… Eger su bulamazsaniz temiz toprakla teyemmüm edin.” (Mâide, 5/6) buyurulur. Hz. Peygamber (s.a.s.) de hem abdestin nasil alinacagini müslümanlara fiilî olarak göstermis (Mergînânî, el-Hidâye, I, 102) hem de abdestsiz olarak kilinacak hiçbir namazin Allah katinda kabul olunmayacagini belirtmistir (Buhârî, Vudû, 2; Ibn Mâce, Tahâret, 47). Abdestin bu âyette ifadesini bulan dört farzinda sünnî fikih mezhepleri ittifak etmislerdir. Ancak Hanefî mezhebinin disinda kalan diger üç sünnî mezhebin bunlara bazi sartlar ilave ettigi görülür. Mesela abdeste niyet etmek bu üç mezhebe göre, abdeste baslarken besmele çekmek Hanbelîlere göre, dört farzin âyette sayilan siraya uygun yapilmasi (tertîp) Sâfiî ve Hanbelîlere göre, bu islemlerin ara verilmeden yapilmasi (muvâlât) Mâlikî ve Hanbelîlere göre farzdir. Hanefilere göre ise bu sayilanlar sünnettir. Sünnetlerine ve adabina (Buhârî, Vudû, 7; Ebû Dâvûd, Taharet, 50) riayet edilerek, abdest söyle alinir: Niyet ve besmele ile abdeste baslanip önce eller bileklere kadar ve parmak aralari da hilallenerek/ovusturularak üç defa yikanir. Varsa deri üzerindeki hamur, boya, sakiz gibi maddeler temizlenir. Parmaktaki yüzük oynatilir. Misvak veya dis firçasi ile, bunlar yoksa sag elin parmaklariyla disler temizlenir. Sag el ile üç defa agza, üç defa da burna su verilir. Üç kere yüz yikanir. Sonra dirsekle birlikte sag kol üç defa, sonra ayni sekilde sol kol üç defa yikanir. Sag el islatilarak avuç ve parmaklarin içiyle basin üstü bir defa mesh edilir. Bu sekilde basin dörtte birini mesh etmek yeterli ise de iki elle basin tamaminin mesh edilmesi Malikî mezhebine göre farz (Ibn Cüzey, el-Kavânîn, s. 84), diger mezheplere göre sünnettir. Eller yine islatilarak basparmakla kulagin disi, sehadet parmagi veya serçe parmakla içi mesh edildikten sonra her iki elin arkasiyla boyun mesh edilir. Önce sag, sonra sol ayak, parmak uçlarindan baslanarak topuk ve asik kemikleri de dâhil olmak üzere yikanir. Parmak aralarinin yikanmasina özen gösterilir (Kâsânî, Bedâî’, I, 23-25).
Diyanet